Quantanamera

De eerste week Cuba zit erop. Het blijft een overgang van de koele airco naar de warmte buiten. Na een week staat de teller voor uitvoeringen van Chan Chan inmiddels op 15. Er is inderdaad overal live muziek in Cuba, maar het is wel een beperkt repetoir, drie nummers keren altijd terug. Het ritueel is hetzelfde. Een groep, vaak mannen, komt spelen, speelt drie of vier liedjes, een man gaat rond met een mandje voor geld en een eigen CD. Daar leven de muzikanten van. Toen we gisterochtend in Trinidad werden weggeblazen door een band die een nummer speelde dat ik vooral kende van Santana (Oyee como vai) voelde dat als een welkome afwisseling.
We hebben maandag na twee warme dagen Havana verlaten. Onderweg naar Pinar del Rio, in het westen van het land, krijg je op de autosnelweg een aardig inkijkje in Cuba. Mensen staan met peso biljetten langs de weg te liften. Er zijn te weinig bussen om alle mensen mee te nemen, dus hopen ze een lift te krijgen in een oude Amerikaanse auto of mee te kunnen met een bus. Maar wij mogen ze niet meenemen. En dan zie je eigenlijk ook hoe China langzaam aan haar invloed hier aan het vergroten is. Nederland stuurde haar oude Connexxion bussen (ik ben onderhand een oude bus naar Doetinchem, Gorinchem en Sas van Gent tegengekomen), maar China laat moderne bussen met in ieder geval volgens de omschrijving airco aanrukken. Grappig genoeg vond ik pas na een paar dagen uit dat een van de reisgenoten die ook in het onderwijs werkt (dat is bijna de helft van de groep), lesgeeft op het Graafschapscollege, waar mijn oudste broer werkt. Ze herkende hem van een foto die nog op mijn camera stond. Voornaam Hennah, achternaam heb ik nog niet onthouden.
De Cubaanse economie drijft op het toerisme. Na de instorting van de Sovjet Unie stortte Cuba ook bijna in. Gevolg: langs de route veel onaffe viaducten. De brug staat er wel, maar voor de weg kon worden aangelegd was het geld op. Nu dienen die viaducten, netjes in de witkalk, als een afdakje voor al die mensen die staan te liften. Op de snelweg kun je ook zomaar een fietser of een paard met wagen tegenkomen.
Pinar del Rio is het hart van de Cubaanse tabaksindustrie. We hebben in de sad een bezoek gebracht aan een sigarenfabriek, maar daar voelde ik me toch niet zo prettig bij. Mensen aan het werk in de hitte en wij komen even langs. Net aapjes kijken. Als er een uitleg was geweest van de mensen die daar werken had het heel anders gevoeld. Dan was de wandeling in de ochtend door de vallei bij Vinales veel meer de moeite waard. Daar kwam wel de ironie van de geschiedenis om de hoek kijken. Het land heeft in 1959 onder leiding van Castro een eind gemaakt aan de Amerikaanse invloed, maar vorig jaar raasde Ike, bijna vijftig jaar na dato, alsnog over het eiland. De natuur bij Vinales heeft vorig jaar een flinke optater gehad van Ike, maar het herstel is in volle gang. De bomen staan weer hoog in het groen en de bloemen bloeien. Veel planten die ik vooral als kamerplant ken, staan hier in het wild. Varkens liggen er tevreden onder in de modder.
Vanuit Pinar del Rio zijn we naar Varkensbaai geweest. Of Marx zich erin zou kunnen vinden weet ik niet, maar ik zie wel de relativiteit van de communistische logica in. Het voorbeeld dat Amerikanen kapitalen uitgaven om een pen mee te nemen die het in de ruimte zou doen, terwijl de Russen gewoon potloden meenamen is nog altijd mijn favoriete voorbeeld. Varkensbaai lag in een gebied dat van oorsprong nauwelijks bewoond was, daarom was het voor de Cubaanse bannelingen in de VS een goede plek om aan hun herovering van het land te beginnen. De aanval werd afgeslagen, maar Castro besloot daarna dat het afgelopen moest zijn met het lege gebied. Er is een weg aangelegd dwars door het moeras, de belangrijkste toneelschool van Cuba staat er en mensen die goed werk hebben gedaan voor de revolutie mogen er op vakantie. Dat zal die Amerikanen leren moet Castro gedacht hebben.
Je ziet hier trouwens langs de weg verfrissend geen reclame, de revolutie moet verkocht worden. Het lijkt een beetje tot stilstand te zijn gekomen, want de belangrijkste krant hier verhaalt vooral over heldendaden uit het verleden. Niet in een aparte rubriek, maar acht pagina's lang, de complete krant Granma. Het schijnt beter toiletpapier te zijn dan het normale toiletpapier.
Voor mensen die geen toegang hebben tot de toeristenpeso is het leven een stuk moeilijker dan voor mensen die in het toerisme werken. Het leidt tot een brain drain, want een dierenarts bakt liever kip voor toeristen dan dat hij toen zijn elleboog in het achterste van een koe staat. Er is wel armoede hier, maar het lijkt nu niet onmenselijk. Het onderwijs is goed, er is gratis gezondheidszorg en mensen wonen hier in redelijke huizen, ik heb altijd het beeld van de favela's nog voor me. Maar zeep hebben ze niet, dus als ze zien dat je een toerist bent, dan is dat bijna het eerste dat ze vragen: of je zeep hebt. Ik neem nu steeds de zeepjes uit het hotel mee en kan daar mensen blij mee maken.
De dag van de rit naar Varkensbaai eindigde voor ons in Cienfuegos, een stad die in tegenstelling tot de andere steden in Cuba een Frans karakter heeft. Mooie gebouwen, beter opgeknapt dan Havana. We hebben er een theater bezocht en ik heb een broodnodig hulpmiddel gevonden, een waaier. De warmte is enorm en het is vochtig warm. Mijn minst favoriete soort warmte. 's Nachts lukt slapen alleen met oordoppen in en airco aan, al is die combinatie niet favoriet.
Ik heb de ochtend bij Cienfuegos een poging tot snorkelen gedaan, maar omdat mijn reflex is om onder water mijn adem in te houden, was mijn eerste poging geen succes. Geen vis gezien, wel koraalrif.
Trinidad was de volgende stad. Mooi oud centrum, redelijk opgeknapt. 's Avonds op de trappen gezeten bij het Casa de Musica, gewoon buiten. Salsa gedanst met een Cubaanse vriend van een van de reisleiders en met onze gids, die er heilig van overtuigd is dat ik talent heb (beleefdheid is wat waard). Hij is vooral ook erg nieuwsgierig naar mijn ervaringen in Brazilie en Australie. Zeker toen ik vertelde dat ik volgend jaar van pla ben een half jaar naar Australie te gaan (dus die Aussie is er nog niet Len, wat wordt januari!).
Nu vandaag van Trinidad naar Camaguey over Santa Christi, een stadje waar carnaval bestaat uit goedkoop bier drinken en varkenskop eten. Omdat het lokale bier naar pis schijnt te smaken heb ik dat aan me voorbij laten gaan. Maar ik heb wel een andere lokale specialiteit gegeten: hache met mais en natuurlijk rijst. We zijn vanmiddag doorgereden naar Hotel Colon in Camaguey, een oud hotel, dat mooi is opgeknapt, al zijn de kamers wat klein. Vanavond eten in een paladare, een restaurant bij mensen thuis. Beter eten dan in de staatshotels, al zijn de Castro's er niet dol op dat wij toeristen daar naartoe gaan.
Morgen gaan we hier met fietstaxi's de stad verkennen, het schijnt dat het hart van de stad een waar doolhof is. Dus nu maar hopen dat ik er levend uit kom.